Genel
Aslında savaş sanal cephede mi?
Yapay zekayı, metaverse’i konuştuğumuz 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı fiziksel savaş, koronavirüse karşı 2 yılı aşkındır verdiğimiz savaşın ardından tüm dünyayı endişeye sürükledi. Ancak savaş, fiziksel olduğu kadar sanal cephede de yaşanıyor.
Rusya’nın Ukrayna’ya girmesinden kısa bir süre sonra ABD önce geleneksel yollara başvurarak mal varlıklarına yaptırım uyguladı, ardından teknolojik yaptırımlar geldi. Rusya ekonomisinin dışa bağımlı ayağı olan yarı iletken, yani çipe erişimini engellemeye çalışan ABD’nin bu kararına, ABD’nin dışardaki en büyük çip yatırımının bulunduğu Tayvan’ın yanısıra, stratejik partnerleri Güney Kore ve Japonya da destek veriyor.
Bu kıtalara yayılan boykot ile Rusya’nın başta askeri, uzay ve havacılık olmak üzere, teknolojik ürün üretimine darbe vurulmak istendiğini anlıyoruz. Ancak bu boykot, pandemiden sonra yaşanan ikinci bir küresel çip krizine neden olabilir.
Sanal dünyada da Batı ve Rusya arasında bir savaş yaşanıyor. Rusya teknolojide iddiasını uzay araştırmalarıyla 1950’li yıllardan bu yana ortaya koyarken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 2017’de yaptığı açıklamayla ülkesinin iddiasını şu cümlelerle devam ettirmişti: “Yapay zeka sadece Rusya’nın değil, tüm insanlığın geleceğidir. Burada çok büyük imkanlar olduğu kadar henüz öngörülemeyen tehlikeler de var. Bu alanda lider olan ülke dünyanın da yöneticisi olacaktır.”
NEFRET SÖYLEMİNE GEÇİCİ İZİN
Dış basına göre, Batı ve Ukrayna, Rusya’yı Ukrayna’daki kritik hedeflere siber saldırı düzenlemekle itham ediyor. Ukrayna ise siber güvenlik kalkanını yurtdışından aldığı desteklerle güçlendirmeye çalışıyor. Söylenen o ki, ünlü hacker topluluğu Anonymous da, Rus hükümeti ve resmi yayın kanallarına bir dizi saldırı düzenledi.
Son olaraksa savaşın yaşandığı başka bi alandan, sosyal medya platformlarından bahsedelim. 2016 ABD Başkanlık seçimlerinde o dönem seçilen Donald Trump’a Rusya’nın destek verdiği iddialarında adı geçen Facebook’un, bu kez Meta şemsiyesi altındaki kardeş platform Instagram ile birlikte Putin karşıtı bir tavır aldığı, Reuters tarafından paylaşıldı. İngiltere merkezli ajansın iddiasına göre, Meta platformundaki her iki şirket (Insider Intelligence’a göre 2021’de Facebook’un Rusya’da 7,5 milyon ve Instagram’ın 50,8 milyon kullanıcısı bulunuyor), kurallarını geçici olarak ihlal ederek Putin’e karşı nefret söylemi ile Ruslar ve Rusya askerlerine karşı şiddeti teşvik eden dil kullanan paylaşımlara izin veriyor.
Bu haberlerden sonra Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Facebook’un politikasındaki olası değişikliğin kaygı verici olduğunu aktardı. Sözcü Elizabeth Throssell, ‘‘Bu çok kaygı verici bir konu. Bu genel olarak Ruslar’ı hedef alan nefret söylemine teşvik edebilir’’ diyerek haklı bir uyarıda bulundu.
Bu haberlerden sonra, Rusya Ukrayna’yı işgalinin 2’nci haftasında her iki şirketin de ülkesindeki erişimini engelledi.
Gördüğünüz üzere artık fiziksel sahada top-tüfek, sanal sahada ise ışın kılıcıyla savaşlar yaşanıyor. Teknolojinin hızla geliştiği son 10 yılda dünya teknolojik enstrümanların “birarada” kullanıldığı böylesi bir savaşı görmedi. Bu bakımdan bir ilki yaşıyoruz, diyebiliriz. Ancak görünen köy de kılavuz istemiyor: 1. Bundan sonra savaşın ön cephesinde teknoloji olacak. 2. Uluslararası karar ve denetim mekanizmaları bu enstrümanların insani ve hukuk alanındaki kullanım normlarını belirlemiş değil. Bu, yeni bir küresel sorunumuz olduğu anlamına geliyor.