ABD’li bir ekibin Çin’de yaptığı çalışma, “ortalama şiddetteki” depremi 320 km öteden, yüzde 70 doğruluk oranıyla tahmin etti. Bu en yeni gelişme… Türkiye dahil, deprem bölgelerinde bu tahmin zamanla daha doğru olacak. Sadece ABD’li değil, uluslararası uzmanlar böyle düşünüyor.
Çin’de yedi aylık bir deneme sürecinde, bir yapay zeka algoritması gerçek zamanlı sismik verilerde istatistiksel anormallikleri ve tarihsel deprem kayıtlarını tespit etmek için eğitildi.
Bu gelişme, depremler sonrası hızlı yardım yanıtını iyileştirmeyi amaçlıyor ve şüphesiz ki büyük bir kilometre taşı olacak.
320 km’lik mesafeyi uzun ve doğruluk oranını yetersiz bulabilirsiniz ama ne yazık ki şu anda ancak bu kadar gelişme kaydediliyor. Çalışmayı yürüten ekibin lideri Sergey Fomel, “Sonuçlar, yapay zeka destekli deprem tahminini takip etmede önemli bir ilerlemeyi temsil ediyor, uzun süredir süregelen bir zorluk bu. Küresel tahminler henüz yeterli değil, ancak çalışma ilkesel olarak problemin çözülebilirliğini gösteriyor” yorumunu yaptı.
ABD ve Çin bu alanda çok büyük yarışta. Üstelik ABD ve Çin dışında her yıl tahminleme için yüzlerce algoritma geliştiriliyor. Herkes, “doğa-fizik ve veri” bazlı yöntemlerle en doğru algoritma geliştirmeye çalışıyor. Deprem bölgelerinden sismik veri toplanıyor ve laboratuvar ortamında tahminleme yapılıyor.
Çin’de geçen yıl düzenlenen bir tahminleme yarışmasına 600’ün üzerinde başvuru oldu. Bu rakam, dünyanın bu çok ama çok önemli konuya nasıl odaklandığının göstergesi.
Peki neden bu kadar zor? Biliminsanları depremin oluşturan parametreleri anlamaya çalışıyor. Deprem bölgelerinden kaydedilen sismik veriler laboratuvar ortamında değerlendiriliyor. Ama asıl sorun, hangi sismik verinin hangi depremin işareti olduğunu anlamak…
Uzmanlar ilerleme kaydedileceğinden eminler. Özellikle Kaliforniya, İtalya, Japonya, Yunanistan, Türkiye ve Teksas gibi güçlü sismik ağlar üzerinde yoğunlaşılıyor.
İklim değişikliği, hava felaketlerini tahmin etmek konusunda daha hızlı ve doğruluk oranı daha yüksek gelişmeler kaydediliyor. Eylül 2023’te ABD, Kanada ve Bermuda’yı etkileyen Lee Kasırga’sında bu ölçüldü. Ama deprem işi çok ama çok daha karmaşık.
