Süper Zeka mı, Süper Elektrik Krizi mi?

Meta CEO’su Mark Zuckerberg, yapay zekada “süper zeka”ya ulaşmak amacıyla yüz milyarlarca dolarlık devasa bir yatırım yaptıklarını açıkladı. Ancak bu yatırım yalnızca yetenekli yapay zeka mühendislerine ödenen yüz milyonlarca dolarlık maaş paketlerinden ibaret değil. Asıl büyük hamle, Meta’nın ABD’nin farklı eyaletlerinde kurmayı planladığı gigawatt ölçekli dev yapay zeka veri merkezleri.

İki Dev Süperküme Geliyor: Prometheus ve Hyperion

• Prometheus (2026): Ohio, New Albany’de inşa edilecek olan bu merkez, 1 GW enerji kapasitesine sahip olacak. Kendi içinde doğal gaz üretimi ve ultra yüksek bant genişliği altyapısı bulunacak.
• Hyperion (2030): Louisiana, Richland Parish’te planlanan bu merkez, “The Beast” (Canavar) lakabını taşıyor. 2030’a kadar 2 GW’a, uzun vadede 5 GW’a ulaşması bekleniyor. Yaklaşık 10 milyar dolarlık bir yatırımla hayata geçirilecek.

SemiAnalysis’ın haberine göre bu veri merkezleri o kadar büyük ki, sadece biri Manhattan’ın neredeyse yarısı kadar alan kaplayacak.

🏕️ Meta, Veri Merkezlerini Çadırlarda Kuruyor

Meta, zaman kazanmak için geleneksel veri merkezi mimarisini terk etti ve milyar dolarlık GPU kümelerini çadırlar içine inşa etmeye başladı. Bu hızlı inşa süreci, Meta’nın yapay zeka alanındaki rakiplerini yakalamaya yönelik kararlılığını gösteriyor.

🧪 Açık Kaynak mı, Kapalı Kaynak mı?

Yatırımlar, Meta’nın Llama 4 gibi beklentileri karşılamayan modellerin yerine, daha güçlü kapalı kaynaklı modellergeliştirme yoluna gideceğine dair sinyaller taşıyor. Eğer bu gerçekleşirse, ABD açık kaynak yapay zekâ yarışında Avrupa’daki Mistral ve Çin’deki DeepSeek gibi oyuncuların gerisinde kalabilir.

⚡️ Enerji Açlığına Cevap: Nükleer, Güneş, Jeotermal, Doğalgaz

Meta, bu dev yapay zekâ kümelerini beslemek için karbon içermeyen enerji kaynaklarına büyük yatırımlar yapıyor:

• 1.8 GW güneş ve rüzgâr enerjisi anlaşması (2024 ve 2025 boyunca 791 MW’ı son ayda imzalandı).
• 150 MW jeotermal enerji için XGS Energy ile ortaklık (New Mexico).
• Illinois’taki Clinton Nükleer Santrali’nin 20 yıl daha çalışması için finansman sağlandı. Bu, 1.1 GW ekstra karbon içermeyen enerji ve 1.100 işin korunması anlamına geliyor.
• Kansas City, Missouri’de 349 MW’lık yeni güneş enerjisi anlaşması ($509 milyon).

Ancak Louisiana’daki Hyperion tesisi için Entergy’nin önerdiği 3 yeni doğalgaz santrali, Meta’nın iklim hedefleriyle çeliştiği gerekçesiyle eleştiriliyor.

💣 Risk: Yapay Zeka Şebekeyi Çökertir mi?

Bağımsız araştırma ve analiz şirketi SemiAnalysis’a göre, yapay zekanın ihtiyaç duyduğu devasa güç dalgalanmaları mevcut elektrik altyapısı için ciddi bir çökme riski yaratıyor.

• Texas’ta 108 GW’lık veri merkezi ve kripto madenciliği yükü başvuruda. Bu, Almanya kadar yeni enerji talebi demek.
• DOE, 2030 itibarıyla Maryland, Pennsylvania ve Virginia’da haftalar sürecek elektrik kesintileri öngörüyor.
• PJM (ABD’nin en büyük enerji ağı), 2024 kapasite ihalesinde fiyatların %800 arttığını ve 5 GW’tan az yeni kapasite eklenirken daha fazlasının emekli olduğunu açıkladı. CEO’su istifa etti.

🔋 Elon Musk’ın Bataryalı Alternatifi: xAI – Colossus Süper Bilgisayarı

Elon Musk’ın xAI girişimi, Memphis’te kurduğu Colossus adlı süper bilgisayarı 19 gün içinde faaliyete aldı. Bunu mümkün kılan, dev Tesla Megapack batarya sistemi (150 MW + 168 Megapack daha yolda). Bu sistem, anlık yük dalgalanmalarına bataryalarla cevap veriyor.

Ama elektrik üretimi için 33 adet doğalgaz türbini kullandı. Bazılarının geçici olduğunu söyleyerek çevre yasalarını aşmaya çalıştı. Bu da kamuoyunun ve çevrecilerin tepkisini çekti.

⚖️ Batarya mı Nükleer mi?

Batarya Avantajları:

• Hızlı yanıt.
• Ani yük dalgalanmalarında mükemmel.
• Hızlı kurulum.

Batarya Dezavantajları:

• Aşırı pahalı (100 MW’lık sistem, sadece 2 saatlik enerji için 80 milyon dolara kadar çıkıyor).
• Elektrik üretmiyor, sadece depoluyor.

Nükleer Avantajları:

• Karbon içermeyen, sürekli enerji.
• Gigawatt seviyesinde çıktı.

Nükleer Dezavantajları:

• Kurulumu yıllar alıyor.
• Düzenlemeler ağır.
• Ani yük değişimlerine yetersiz tepki.

☀️ Güneşin Yükselişi ve Çin’in Hâkimiyeti

• Dünya artık 15 saatte bir 1 GW’lık güneş enerjisi kuruyor.
• 2024’te kurulan yeni enerjinin %96’sı yenilenebilir kaynaklardan geldi.
• Çin, 2023’te diğer 9 ülkenin toplamından fazla güneş enerjisi kurdu.
• 2025 itibarıyla dünyanın güneş enerjisi kapasitesinin %44’ü Çin’de.
• Mayıs 2025’te tek başına 93 GW güneş kurulumu yaptı – 30 nükleer santrale eşdeğer.

🌐 Küresel Enerji Yarışı: Kim Kazanacak?

Batı, yapay zekâ için gereken elektriği nereden bulacağını tartışırken, Çin hem güneşte hem de nükleerde dev adımlar atıyor. Teknoloji uzmanlarının yorumu net:

“Çin, yapay zekası için elektriği inşa ediyor. Biz ise sadece nereden bulacağımızı tartışıyoruz.”

💡 Sonuç: Süper Zeka mı, Süper Elektrik Krizi mi?

Meta ve diğer teknoloji devleri süper zekâyı inşa ederken, ABD’nin yaşlanan enerji altyapısı bu talebi karşılamakta zorlanıyor. Elektrik kesintileri, fiyat artışları ve çevresel bedeller şimdiden kapıda.

Ve bu geleceği çadırlarda kurarken bir mühendisin dediği gibi:

“Elektrikler kesilmesin diye dua ederek geleceği inşa ediyoruz.”