Dünya Ekonomik Forumu (WEF) her yıl “iş hayatı ve cinsiyet farkı” başlıklı bir rapor yayınlıyor. Raporda bu yıl ilk kez yeni bir başlığa daha yer almış; evet tahmin edebileceğiniz üzere bu başlık yapay zeka. WEF, 146 ülkede iş gücüne dahil olan kadın yapay zeka uzmanlarının ülke bazında oranlarını da araştırmış.
Öncelikle raporda yer alan bazı önemli noktaları paylaşmak gerekirse, evde çocuk bakmak ve robotların fabrikalarla işyerlerinde çalışanların yerini alması, kadınların iş kaybındaki en önemli faktörü oluşturuyor. İki hafta önce raporun sonuçlarını açıklayan WEF Yeni Ekonomi ve Toplum Merkezi Başkanı Saadia Zahidi, robotik ve yapay zeka teknolojilerinin kadınların geleneksel olarak yer aldığı yönetim, müşteri ilişkileri ve tele-pazarlama gibi alanlarda yerini aldığını söylüyor. Zahidi, “Şimdiye kadar mavi yakalı erkeklerin fabrikalarda iş kaybettiğiyle ilgili tartışmalar söz konusuyken, artık mavi yakalı veya hizmet sektöründeki kadınların da iş kaybettiğini söyleyebiliriz. Üstelik bu eğilim giderek yükseleceğe benziyor” diye konuşuyor.
ABD merkezli bir think-tank olan Brookings Institution‘ın 2017 yılındaki bir araştırmasına göre, sadece ABD’de 2002 yılından bu yana 545 mesleğin 517’sine dijital araçlar dahil edilmiş durumda. Kuruluş, düşük profilli işlerin dijitalleşmeden en çok payı alanlar olduğunu belirtiyor. Teknoloji uzmanlarıysa, bu nedenle dijital becerileri az olan kadın çalışanların dijital vurgundan en fazla payı alacak kesimi oluşturduğunu ve bu nedenle iş bulmakta büyük zorluk yaşayacakları yorumunu yapıyor.
VERİLEN LINKEDLN’DEN
Tüm bu bilgileri paylaştıktan sonra, WEF raporunun ortaya koyduğu yapay zekayla ilgili çarpıcı rakamlardan bahsetmek gerek. Dünyada yapay zeka alanında çalışanların sadece yüzde 22’si kadın. Yapay zeka yeteneklerinin cinsiyet ayırmaksızın en çok olduğu ülkeler bu rapora göre ABD, Hindistan ve Almanya. Ancak bu ülkelerde iki cinsiyet arasındaki farkın da oldukça büyük olduğunu belirtelim. Söz gelimi ABD‘de yapay zeka uzmanlarının yüzde 77’sini erkekler, yüzde 23’ünü kadınlardan oluştururken, bu oran Hindistan‘da yüzde 78’e yüzde 22, Almanya‘daysa yüzde 84’e yüzde 16 oranında. WEF‘in profesyonellerin tercih ettiği sosyal medya platformu Linkedln verilerine dayanarak hazırladığı; Kuzey Amerika, Asya, Avrupa ve Güney Amerika’dan 20 ülkenin yer aldığı listede Türkiye 16’ıncı sıraya oturmuş. Türkiye‘de yapay zeka uzmanlarının yüzde 76’sı erkeklerden oluşurken, yüzde 24’ü kadınlardan oluşuyor. Öte yandan listeye bakılınca Türkiye‘deki yapay zeka uzmanları cinsiyet ayrımı oranının pek çok gelişmiş ülkeden daha düşük olması sevindirici. İki cinsiyet arasındaki en büyük fark sırasıyla Brezilya, Almanya, Meksika, Polonya ve Arjantin‘de kendisini gösteriyor.
Raporda altı çizilen bir nokta, 2017 yılı ile karşılaştırıldığında 2018’in cinsiyetler arası farkın kapatılmasında daha iyi bir performans gösterdiği şeklinde. Diğer yandan iş hayatında kadın-erkek eşitliğinin sağlanması için hala 108 yıl gerekiyor.
KADINLAR EN ÇOK YAZILIM VE BİLİŞİMDE
Dünya Ekonomik Forumu, Linkedln ile işbirliğine giderek yapay zeka uzmanı kadınların endüstrilere göre dağılımı da yıllık raporunda paylaşmış. Buna göre, yapay zeka çalışanlarının yüzde 39,2 oranında çalıştığı yazılım ve bilişim sektöründe kadınların payı yüzde 7,4. Yapay zeka uzmanı kadınlar ardından sırasıyla yüzde 4,6 oranla eğitim, yüzde 1,4 oranla finans, yüzde 1 oranıyla üretim, yine yüzde 1 oranında kurumsal hizmetler sektörlerinde hizmet veriyor. Bu sektörleri, sağlık, donanım-ağ, kar gütmeyen kuruluşlar, medya ve iletişim, eğlence, enerji-madencilik takip ediyor.
Kadın yapay zeka uzmanlarının teknolojinin hangi alanlarında çalıştığının dağılımına bakacak olursak ilk sırayı makine öğrenmesi geliyor. Dünya genelinde erkek yapay zeka uzmanlarının yüzde 47,3’ü, kadınlarınsa yüzde 40,3’ü makine öğrenmesi uzmanı. Kadınların erkekleri geçtiği yapay zeka alanı ise veri. Erkek yapay zeka uzmanlarının yüzde 22’si veri üzerinde uzmanlaşırken, kadın yapay zeka uzmanlarının yüzde 24,1’i veri üzerinde yeteneklerini konuşturuyor.
Aylin Satun Olsun- PWN (Profesyonel Kadınlar Ağı) İstanbul Başkanı
Dünya Ekonomik Forumunun raporunu, düzenli olarak takip ediyorum. Bu sene özellikle “işgücünde yapay zeka uzmanlarının cinsiyet bazlı dağılım” kriterinin eklenmesi önemli bir unsur. Ülkemizde 15 yaş üstü, 60 milyon istihdama katılabilecek nüfusun 30 milyonu kadın. Fakat 30 milyon kadının 20 milyonu ev işleri, emeklilik, engelli ve iş aramama gibi sebeplerle işgücüne katılamıyor. Ülkemizde sadece 8 milyon 900 bin kadının çalıştığını düşünürsek, gelişmiş ülkeler düzeyinde rekabet etmek için ne kadar önemli bir kaynağı kullanamadığımızı görürüz. Dijitalleşme, nesnelerin internetle birbirine bağlanması ile özellikle kaybolacak meslekler kadınların ağırlıkta çalıştığı sektörlerle ve iş alanlarını etkiliyor. Bankacılık, perakende, operasyon alanında, destek elemanı hatta uzman olarak çalışan pek çok kadın işini kaybedecek. İstihdamdaki kadınları yeni teknolojiler ve iş alanları konusunda bilinçlendirmek ve eğitmek, kısa ve orta dönemde hepimizin gündeminde ve sorumluluğunda olması gereken bir konu. Devlet otoriteleri,sivil toplum kuruluşları ve özel sektör birlikte çalışmamız gerekiyor.
