Yapay zekanın “öngörme kabiliyeti” pek çok şeyi öngörebiliyor da depremi hala öngöremiyor mu? Bu köşeden 2019’da anlattığımız noktadan ileriye gidebilmiş değiliz ne yazık ki. Yapay zeka depremin yeri ve zamanlaması konusunda henüz somut birşey söyleyebilmiş değil.
Almanya’daki Karlsruhe Institute of Technology (KIT), 2019’da deprem-yapay zeka ilişkisi üzerine geliştirlen nöral ağ ile, veri seti az olmasına rağmen, yapay zeka ile sismoloji analizinin “insanınkine yakın” olabileceğini göstermişti. Bu arada sismologların görüşlerinin subjektif olduğunu söylemekte yarar var. KIT’ın çalışmasında “şurda şu saatte” şeklinde bir öngörü yok.
Verebileceğimiz en yeni ve iyi haberse Fransa’dan…
Fransa’da depremlerin neredeyse anlık neden olduğu yer çekimi sinyallerini tespit edebilen bir makine öğrenmesi uygulamamsı geliştirilmeye çalışılıyor. Bu yöntemin erken uyarı sistemi olarak kullanılması sağlanacak.
IŞIK HIZINDA İLERLEYEN SİNYALLER
Nature dergisinde geçen yıl yayınlanan araştırmaya göre yerçekimi sinyalleri şiddetli depremlerin lokasyonu ve büyüklüğü konusunda bilgi verebilir.
Institut de Physique du Globe de Paris tarafından 5 yılı aşkın süredir yapılan çalışma, sismik dalgalar yerine elastogravity (değişime uğrayan yer çekimi) dalgalarının depremi öngörmede önemli bir aşama olabileceğini gösterdi.
Işık hızıyla ve sismik dalgalardan daha hızlı hareket edebilen elastogravity sinyallerinin sismik veri istasyonunda okunması sağlandı. Bu sinyallerin erken uyarı sistemine dönüştürülmesine çalışılıyor.
Bunun için 2011 Tohoku-Oki’de 9 şiddetinde meydana gelen depremde elde edilen gerçek sismik veri ile simüle edilen yerçekimi verilerinden oluşan 500 bin yerçekimi sinyali ile eğitilen PEGSNet geliştirildi. PEGSNet, elastogravity sinyallerini teşhis etmek için geliştirilen bir makine öğrenmesi yazılımı. Fransızlar PEGSNet’in 7,5’tan büyük depremleri tespit etmede etkili olabilecek bir potansiyele sahip olduğunu söylüyor. Ne yazık ki gelişmeler bundan öteye gitmiş değil.
Diğer yandan sensör, haritalama ve başta makine öğrenmesi olmak üzere yapay zeka teknolojilerinin birleşimleri, yaralı, hasar, ihtiyaç tespiti bakımından son derece önemli. Akıllı şehir konsepti, bizim gibi deprem ülkeleri için can kurtarıcı nitelikte olacak.
