Trump’ın geçen hafta İngiltere’ye gerçekleştirdiği resmi gezi, “teknoloji çıkarması” mi demeliyim, dünyanın teknolojiyle döndüğünün göstergesi oldu. Sıkı durun: Amerikan şirketleri 10 yıl içinde İngiltere’ye 150 milyar Sterlinlik yatırım yapacak.
Bu yatırım Tech Prosperity Deal, yani Teknoloji Refah Anlaşması adı altında gerçekleşecek.
Trump gibi muhafazakar-sağ eğilimli bir Başkan’ın gezisinde, yanında eskisi enerji patronları değil, kendisini destekleyen teknoloji liderleri vardı.
Kraliyet sarayındaki olağanüstü gösterişli yemekte bu liderleri görebildik. Nvidia CEO’su Jensen Huang, Apple CEO’su Tim Cook, girişim sermayedarı ve Beyaz Saray’ın yapay zeka ve kripto danışmanı David Sacks, Alphabet ve Google Başkanı Ruth Porat, Blackstone CEO’su Steve Schwarzman, Arm CEO’su Rene Haas, Microsoft CEO’su Satya Nadella, Salesforce CEO’su Marc Benioff ve OpenAI’nin CEO’su Sam Altman…
ABD, Donald Trump’ın gelmesiyle farklı ortaklıklar, müttefiklerden öte yeni bir bakış açısıyla, ki bu bakış açısı BM ve NATO’daki eski bağlılığı kapsamıyor, yepyeni dengelerle işbirliğine gidiyor.
Bu ortaklıkların devamı farklı şekilde gelecek.
Ya bizdensin, ya da…
İngiltere hükümeti refah anlaşmasının ardından, 7 bin 600 yeni iş yaratması beklenen 150 milyar sterlinlik ABD yatırımını güvence altına aldığın ıaçıkladı.
Bu girişim, İngiltere’nin ABD ile ekonomik bağlarını derinleştirme planının bir parçası. Ancak çelik gibi bazı sektörler, gümrük vergilerini azaltmaya yönelik anlaşma rafa kaldırıldığı için olumsuz etkilendi. AstraZeneca gibi bazı büyük ilaç firmaları da İngiltere’de iş yapmanın giderek “zorlayıcı” hale geldiğini söyleyerek yatırımlarını durdurdu.
150 milyar sterlinlik yatırımın büyük kısmı — 90 milyar sterlin — önümüzdeki on yıl içinde Blackstone’dan gelecek. Ancak bu paranın nasıl kullanılacağı büyük ölçüde belirsiz. ABD’li özel sermaye şirketi, haziranda önümüzdeki 10 yılda Avrupa genelinde 370 milyar sterlin yatırım yapacağını duyurmuştu.
Teknoloji anlaşması kapsamında İngiltere ve ABD; yapay zeka, kuantum bilişim ve nükleer enerji gibi alanlarda iş birliği yapacak.
- Microsoft, önümüzdeki dört yıl içinde İngiltere’de 22 milyar sterlin harcayacak.
- Google, Hertfordshire’daki mevcut veri merkezini büyütmek için iki yıl içinde 5 milyar sterlin yatırım yapacak.
Starmer, bu yatırımların “Britanya’nın ekonomik gücünün bir göstergesi ve ülkemizin açık, iddialı ve liderliğe hazır olduğunun cesur bir işareti” olduğunu söyledi.
Ancak yatırımların binlerce iş yaratması umulsa da, ülkedeki şirketler artan maliyetler nedeniyle yatırımlarını yavaşlatıyor. Hükümet 7.600 iş yaratılacağını söylese de, İngiltere Ulusal İstatistik Ofisi’ne göre Ağustos ayına kadar olan bir yılda bordrolu çalışan sayısı 127cbin azaldı. Haziran–Ağustos 2025 döneminde boş pozisyon sayısı geçen yıla göre 119 bin (yüzde 14) düştü.
Yatırımların adresi
- Blackstone: Daha önce duyurduğu 10 milyar sterlinlik veri merkezi yatırımına ek olarak 90 milyar sterlinlik yeni yatırım.
- Prologis: Cambridge ve Daventry’de yaşam bilimleri ve ileri üretim alanına 3,9 milyar sterlin yatırım.
- Palantir: İngiltere savunma inovasyonuna 1,5 milyar sterline kadar yatırım, 350 yeni iş.
- Amentum: Glasgow’dan Warrington ve Midlands’a kadar 3 bin’den fazla yeni iş.
- Boeing: Birmingham’da ABD Hava Kuvvetleri için iki adet 737 uçağını dönüştürecek — bu, 50 yıldan uzun bir süredir İngiltere’de üretilen ilk USAF uçağı olacak.
İngiltere İş ve Ticaret Bakanı Peter Kyle, bu yatırımların İngiltere’nin sanayi stratejisine olan güvenin arttığını gösterdiğini söyledi:
“Bu rekor seviyedeki yatırımlar İngiltere genelinde binlerce kaliteli iş yaratacak.”
Eski İngiltere Başbakan Yardımcısı ve Facebook’un küresel ilişkilerden sorumlu eski başkanı Nick Clegg, yatırımları “Silicon Valley masasından düşen kırıntılar” olarak niteledi.
Clegg, bu tür “hype”a biraz “perspektif” kazandırılması gerektiğini ve anlaşmanın İngiltere’nin “kronik Aşil topuğunu” çözmediğini söyledi: İngiliz start-up’larının yatırım arayışıyla genellikle ABD’ye gitmesi.
“Sadece onların teknolojilerini ithal etmiyoruz; iyi insanlarımızı ve fikirlerimizi de ihraç ediyoruz.” dedi. İngiltere’nin “amcaya tutunmak yerine kendi ayakları üzerinde durmayı öğrenmesi gerektiğini” ekledi.
Clegg, bu tür “hype”a biraz “perspektif” kazandırılması gerektiğini ve anlaşmanın İngiltere’nin “kronik Aşil topuğunu” çözmediğini söyledi: İngiliz start-up’larının yatırım arayışıyla genellikle ABD’ye gitmesi.
“Sadece onların teknolojilerini ithal etmiyoruz; iyi insanlarımızı ve fikirlerimizi de ihraç ediyoruz.” dedi. İngiltere’nin “amcaya tutunmak yerine kendi ayakları üzerinde durmayı öğrenmesi gerektiğini” ekledi.
Öte yandan, birçok şirket artan Ulusal Sigorta primleri ve asgari ücret gibi maliyetler nedeniyle yatırımlarını yavaşlatıyor.
İlaç şirketleri de son günlerde İngiltere’deki yatırım ortamına dair sorunlara dikkat çekti. ABD’li Merck, 1 milyar sterlinlik yatırım planından vazgeçti ve araştırmalarını ABD’ye kaydıracağını açıkladı. AstraZeneca ise Cambridge’deki 200 milyon sterlinlik yatırımını duraklattı, Bin iş yaratması beklenen proje askıya alındı. Yatırımlarını ABD’ye kaydırma kararı aldı.
Bu arada, İngiliz şirketlerinin parası da ABD’ye akıyor. Hükümetin yatırım açıklamasında, ilaç devi GSK’nin ABD’de Ar-Ge ve üretime beş yılda 22 milyar sterlin harcayacağı belirtildi.
