Çin’de 25 Ekim’de yürürlüğe giren yeni bir yasa, influencer’ların tıp, hukuk, eğitim ve finans gibi hassas konularda sosyal medya içeriği üretmeden önce resmî niteliklerini kanıtlamalarını zorunlu kılıyor. Bu adım, internetteki yanlış bilgilendirmeyi (dezenformasyonu) önlemeyi amaçlıyor. Kurallara uymamanın cezaları, içeriklerin kaldırılmasından hesapların askıya alınmasına kadar değişiyor; ayrıca yaklaşık 14 bin dolar kadar para cezası da verilebiliyor..
Çin, bu tür bir düzenlemeyi hayata geçiren ilk büyük ülke. Amaç, çevrimiçi içeriklerde kamu güvenini korumak ve yanlış bilgilendirmeyi önlemek. Yasa, dünya çapında influencer’lara yönelik en katı “uzmanlık doğrulama” sistemlerinden biri olarak görülüyor ancak sansür ve ifade özgürlüğü kısıtlamaları konusunda da endişe yarattı.
Yasayı düzenleyen Çin Siber Uzay İdaresi (CAC) ise düzenlemenin, internette yayılan yanıltıcı içerikler ve zararlı tavsiyelere karşı halkı korumak amacıyla getirildiğini belirtti.
Bundan böyle içerik üreticiler, düzenlemeye tabi alanlarda paylaşım yapmadan önce uzmanlıklarını kanıtlayan belgeleri sunmak zorunda olacak. Bu belgeler, ilgili alanda alınmış diploma, lisans ya da sertifika gibi kanıtları içerebilecek.
Sadece influencer’lar değil; Bilibili, Weibo ve TikTok’un Çin versiyonu olan Douyin gibi platformlar da kendi bünyelerindeki içerik üreticilerinin kimlik ve uzmanlık bilgilerini doğrulamakla yükümlü olacak. Teknoloji sitesi 36Kr, sağlık ve finans alanındaki influencer’ların yüzde 90’ının bu düzenlemeden etkileneceğini bildirdi.
Ayrıca paylaşılan içeriklerde uygun atıflar ve uyarılar bulunması gerekecek. Platformlara içerik yükleyen kişiler, artık materyalin yapay zeka ile üretilip üretilmediğini veya araştırmalara dayanıp dayanmadığını da açıkça belirtmek zorunda olacak. Eleştirmenlerse, yasanın kimin “uzman” sayılacağına karar verme yetkisini otoritelere çok fazla verdiğini savunuyor.
CAC ayrıca, tıbbi ürünler, takviyeler ve sağlık gıdalarının reklamını da yasakladı. Bu adım, “eğitici video” kılığında gizli reklamların önüne geçmek amacıyla atıldı. Kararı olumlu karşılayanlar, bu sayede platformlarda daha bilinçli içeriklerin görüleceğini düşünüyor. Bazıları ise yalnızca ilgili alanda nitelikli kişilerin konuşmasına izin verilmesi gerektiğini, bunun yanlış bilgi yayılmasını önleyeceğini savundu
CAC, kuralların yaşam tarzı, eğlence veya kişisel hikayelere yönelik içerikleri kapsamadığını da vurguladı. Örneğin sokak lezzetleri hakkında video çeken bir yemek vlogger’ı, bu yiyeceklerin kanseri iyileştirdiğini iddia etmediği sürece yasadan etkilenmeyecek.
Bence Türkiye, BTK ve RTÜK, Çin’in durumu devlet eliyle düzenlemeye bağlayan bu kararını iyisiyle, kötüsüyle incelemeli. Mesele bu kararın hangi ülkede alındığı değil. Benim demek istemem; yanlış bilgiyle #dezenformasyon #mizenformasyon mücadelenin platformlardan ve kişilerden mi yoksa devletin de adil yönlendirmesiyle mi olacağı asıl mesele…
